Jabłonka Wielka: odnalezione kolejne groby legionistów

15 sierpnia 2017

Odkrycie nowych mogił żołnierzy Legionów Polskich poległych pod Jabłonką Wielką na Wołyniu to największy sukces tegorocznej harcerskiej akcji pamięci. W trzech mogiłach odnaleziono legionistów pochowanych tutaj po bitwie, która rozegrała się w tej okolicy w październiku 1915 roku. Z tamtego czasu zachowało się w Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku zdjęcie, które dało impuls do poszukiwań mogiły.

Historyczne zdjęcie prezentuje dwóch legionistów przy większej mogile zwieńczonej wysokim brzozowym krzyżem. Z tym zdjęciem latem ubiegłego roku przeprowadzono rekonesans we wsi Jabłonka Wielka. Mieszkańcy wskazali stary krzyż stojący na rozstaju wiejskich dróg. Z przekazów najstarszych z nich wynikało, że przed II wojną światową w tym miejscu była nawet kamienna płyta nagrobna. Po wojnie władze sowieckie zlikwidowały mogiłę, najprawdopodobniej rozbijając płytę, zasypując groby gruzem, żwirem i złomem.

Na te warstwy sprasowanych odpadów natrafili w tym roku poszukujący. Aby się przez nie przedostać konieczne było wykorzystanie koparki. Pod zwałami skorodowanego żelastwa i gruzu oraz twardej ziemi, ujawniły się trzy jamy grobowe. W nich spoczywają szczątki dziewięciu poległych żołnierzy. Zachowało się już niewiele elementów wojskowego wyposażenia stosowanego w Legionach - guzików, pasków, klamerek, obuwia.

Szczątki legionistów nie zostaną ekshumowane. Zapomniane do dziś miejsce żołnierskiego pochówku wojennego zostało oznaczone i ogrodzone tymczasowym płotkiem. Nad nową mogiłą czuwać będzie ten sam od lat przydrożny krzyż.

W pracach poszukiwawczo-archeologiczych uczestniczyli historycy i archeologowie z Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku i Instytutu Pamięci Narodowej, harcerze z Centrum Dialogu Kostiuchnówka. Całość koordynowali przedstawiciele strony ukraińskiej z instytutu badawczego Wołyńskie Starożytności i Muzeum Regionalnego w Maniewiczach.

* * *

Zadanie dofinansowane ze środków

Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Program: Miejsca Pamięci Narodowej za Granicą

Zadanie: Cmentarze legionowe na Ukrainie

Realizacja: Centrum Dialogu Kostuchnówka Chorągwi Łódzkiej ZHP